Na današnji dan 29. maja 1917. godine (u nekim izvorima navodi se i datum 30. maj 2017. godine), na torpedovanom brodu u blizini grčkog ostrva Krf, smrtno je nastradao veliki srpski pesnik i rodoljub Vladislav Petković Dis. Za vreme Prvog svetskog rata, Dis je preživeo povlačenje preko Albanije odakle je prebačen na Krf, a zatim transportovan u Francusku. Pri povratku u Grčku brod na kome je plovio presreće i potapa nemačka podmornica.

Vladisalv Petković Dis, jedan od najpoznatijih, ako ne i najpoznatiji pesnik našeg kraja, rođen je u selu Zablaće kod Čačka. Tamo i danas postoji njegova rodna kuća koja je u vrlo lošem stanju zbog zamršenih imovinsko pravnih vlasničkih odnosa. Konačno, pre par meseci, odlukom Vlade Republike Srbije, Disova rodna kuća dobila je status znamenitog kulturnog mesta. Kako stvari stoje, trebalo bi da su time otklonjene, ili će u najkraćem vremenskom periodu biti otklonjene, sve prepreke da se taj kulturni spomenik renovira i sačuva, u skladu sa svojim značajem za Čačak i Srbiju.

Dis je svoju prvu pesmu “Na prozoru sveća gori” napisao, i to na početničkom nemačkom jeziku, kao đak sedmog razreda Gimnazije u Čačku. U školi je Dis bio prosečan učenik, ali sa natprosečnim pesničkim talentom. Po završenoj školi dve godine radi kao učitelj u selu Prliti ispod Vrške Čuke, pokraj Zaječara. Potom odlazi za Beograd gde se kroz kafanska poznanstva druži sa poznatim beogradskim književnicima i glumcima. Branisav Nušić mu lično pomaže da dobije svoj prvi posao, a to je posao kantardžije na savamalskoj trošarini. NJegov kafanski način života promenio se kada se venčao sa Hristinom-Tinkom, mladom i lepom poštanskom službenicom koju je odmah opevao u svojim stihovima. Na svet je došlo i njihovo dvoje dece, Gordana i Mutimir. Za života izdao je samo dve zbirke poezije, i to 1911. godine zbirku “Utopljene duše”, a 1913. godine zbirku “Mi čekamo cara”. Svoje knjige je uglavnom štampao o svom trošku ili uz minimalnu pomoć prijatelja. Tokom I svetskog rata, tačnije 1915. godine odlazi sa suprugom i decom u Čačak, da ih skloni iz razorenog Beograda, ali u Čačku ostaje samo jednu noć. Već sutradan je morao poći sa ostatkom vojske u povlačenje prema jugu Srbije, a odatle preko Albanije na Krf. Sa Krfa je transportovan u Francusku i tu piše svoju poslednju zbirku pesama “Nedovršene pesme”. Godine 1917. Dis se vraća iz Francuske italijanskim brodom. Na putu do Krfa 29. maja po novom kalendaru (pojedini izvori daju kao datum 30. maj) u Jonskom moru brod je torpedovala jedna nemačka podmornica i tada je Dis tragično izgubio život. Za vreme rata i Disovog “izgnanstva” njegova porodica je živela jako teško. Kćerka Gordana je stradala još kao devojčica nesrećnim slučajem u požaru. Sudbina Disovog sina je i danas nepoznata. Zna se je da je završio gimnaziju u Beogradu i da je 1940. godine diplomirao prava. Tokom Drugog svetskog rata bio kapetan u vojsci generala Dragoljuba Mihailovića. Pretpostavlja se da je zbog toga ubijen posle rata, ali relevantnih podataka nema. Iza velikog pesnika ostale su večno žive i aktuelne vanvremenske pesme kao što su “Možda spava”, “Pijanstvo”, “Nirvana”, “Tamnica”, “Naši dani”, “Među svojima”, “Jutarnja idila” i druge.

U Disovu čast svakog proleća u Čačku, u organizaciji Gradske biblioteke Vladislav Petković Dis, održava se tradicionalna manifestacija “Disovo proleće”. Pre dva dana je u Beogradu, u organizaciji Udruženja Čačana u Beogradu i Gradske biblioteke iz Čačka, po prvi put održana poetsko-muzička manifestacija “56. Disovo proleće u Beogrdau”. Nadamo se da će ta manifestacija postati tradicionalna.

Riznica srpska – O Disu

Poeta BG – Disova Biografija i pesme

Vikipedija – Biografija Vladislava Petkovića Disa

Disova pesma “Možda spava” – Petar Kralj

Disova pesma “Naši dani” – Goran Sultanović

Disova pesma “Ne marim da pijem” – Rade Šerbedžija

S poštovanjem,

UDRUŽENJE ČAČANA U BEOGRADU